داستان باید دنیا بینی داشته باشد اما شعار ندهد، روزَن حاصل تجربیات شخصی من است - کیوسک خبری آشنا

شما پیش از مجموعه داستان روزَن تجربه نگارش سه رمان را داشتید و این کتاب نخستین تجربه شما در حوزه داستان کوتاه است. ابتدا کمی درباره این اثر شرح دهید.

داستان های این مجموعه محصول 20 سال و بیشتر حاصل تجربه های زندگی شخصی من است که اصلا قصد چاپ آن ها را نداشتم و این داستان ها را به اسم دل نوشته های خودم می نوشتم و به صورت مجموعه تنظیم نشده بود. البته دو یا سه داستان از این مجموعه پیشتر چاپ شده بود.

یکی از ناشران وقتی داستان ها را خواند، بسیار به آن ها علاقه مند شد و پیشنهاد داد که داستان ها را به صورت مجموعه داستان یکجا جمع نموده و چاپ کنیم و من هم قبول کردم. منتها داستان ها سه تم مختلف داشت و من این داستان ها را از هم جدا کردم. در نتیجه در یکی از فصل ها به نام نیمیم زترکستان یکسری تم داستانی را گذاشتم. شما می توانید داستان ها را هم پشت سر هم و هم جدا از هم بخوانید؛ اما به نوعی هم کارکترها و هم مکان ها با هم در ارتباط هستند.

در فصل دیگری به نام نیمیم زفرغانه دوباره داستان هایی با یک حال و هوا داریم که تم آن با داستان های فصل اول فرق دارند و شامل هفت یا هشت داستان است و در آخر در فصل نیمیم ز آب و گل چند داستان دیگر داریم که در نهایت سه فصل کتاب را تشکیل می دهند.

نام هایی که برای هر فصل برگزیدید، خاص و در عین حال فرق دارد، از دلایل این انتخاب ها بگویید؟ آیا نام ها به موضوع داستان ها ربطی دارند؟

علت آن علاقه شخصی خودم به شعر مولوی است که می گوید: گفتم زکجایی تو، تسخر زد و گفت ای جان/ نیمیم زترکستان، نیمیم ز فرغانه/ نیمیم زآب و گل نیمیم زجان و دل/ نیمیم لب دریا نیمی همه دردانه. یعنی آدم یکپارچه نیست؛ انسان، یک محتوای یک فرم نیست و دنیاهای بسیار متفاوتی دارد و این داستان ها هم در دنیاهای متفاوتی هستند.

از آن جایی که این داستان ها در بازه ای 20 ساله نوشته شده است، تا چه اندازه گذشت زمان بر داستان ها تاثیرگذار بوده اند؟

بسیار تاثیرگذار بوده و حتی این مساله بر نفس داستان هم معین است. منتها مسئله ای برای من نبود. گفتم بسیار خب، همین است دیگر. کار، کار من است. حالا ممکن است یکی بگوید فلان داستان از نظر نفس ضعیف است یا از نظر محتوا خوب است یا بد؛ به هرحال این کارنامه من است.

با توجه به این بازه زمانی و تجربه های زیستی و اجتماعی شما در این سال ها، رویکرد و موضوعات داستانی در آثار شما، چقدر بازتاب دهنده تحولات زیستی و اجتماعی شما بوده است؟

موضوع داستان ها در هر بخش متفاوت از یکدیگر هستند و به همین دلیل داستان ها را جدا کردم. در بخش اول، نیمیم زترکستان فضا و حال و هوای کاملا متفاوتی را با بخش دوم می بینیم. برای مثال بخش دوم بیشتر داستان ها به تجربیات سفر به اروپا و سفرهای دیگر من برمی گردد، در حالی که بخش اول کتاب فقط به تجربیاتم در داخل کشور مربوط می گردد و الی آخر. باید مخاطب کتاب را بخواند؛ چون من نباید زیاد درباره کتاب شرح دهم.

بسیاری از نویسندگان معتقدند که در دهه های 30، 40 و اوایل دهه 50، نویسندگان ما کنشگران اجتماعی بودند و در کتاب هایی که از آن ها منتشر می شد، حتی واکنش به مسایل روز اجتماعی دیده می شد؛ اما در نسل سوم داستان نویسی، بیشتر داستان ها به مسایل فردی می پردازد. نظر شما درباره این موضوع چیست؟

من هنوز معتقد هستم که نویسنده در داستان هایش باید کنشگر باشد و البته شعار ندهد. یعنی اگر یک اثر، چه رمان و چه داستان کوتاه، بخواهد شعار بدهد و قرار باشد از یک ایدئولوژی خاصی (که این ایدئولوژی هرچه می خواهد باشد) دفاع کند و داستان به خاطر این موضوع نوشته شده باشد، این هنر نیست. چنین آثاری، شعاری و مبتذل اند؛ اما به هرحال باید دنیا بینی در داستان وجود داشته باشد. شما باید تکلیف خودتان را روشن کنید که در تاریکی ایستاده اید یا در روشنایی. تعریف شما از تاریکی و روشنی چیست؟ چه در داستان های کوتاه این مجموعه و چه در رمان هایم نقدهای زیادی نوشته شده است و دغدغه اجتماعی در همه این آثار وجود دارد، از جمله در کتاب آخرم.

در حال حاضر ترجمه کتابی را در دست دارید؟

بله، مجموعه شعر عاشقانه دنیا را دارم که قرار است از سوی نشر مرکز منتشر گردد. این اشعار را از شعرهای شاعرانی انتخاب کردم که موضوع شعرهای آن ها حول محور عشق است.