موانع دولت الکترونیک با فرهنگ سازی قابل برطرف است - کیوسک خبری آشنا

بازطراحی سیستم ها

علی فیروزی کارشناس حوزه کسب و کار دولت الکترونیک معتقد است یکی از موانع توسعه دولت الکترونیک فرهنگ سازمانی است و باید این فرهنگ را در سازمان ها تغییر داد.فیروزی به ایران گفت: در سازمان ها مقاومت و کارشکنی در زمینه اجرای دولت الکترونیک وجود دارد. کارکنان سازمان ها فکر می نمایند استقرار دولت الکترونیک یعنی کاسته شدن از افراد شاغل، سرانجام ملاقات رودررو با ارباب رجوع و... بنابراین مقاومتی در برابر اجرای دولت الکترونیک دارند. حتی مقاومت ها تبدیل به کارشکنی می گردد و بهانه هایی مانند سیستم قطع است، فلان سند در فلان مرکز بارگذاری نشده و... برای کاربر می تراشند. به همین دلیل برای شکسته شدن مقاومت ها و سرانجام هنجارشکنی ها قوانین و مقررات تنبیهی و تشویقی باید وضع شده و بر اجرای آن نیز نظارت گردد. باید پیگیری ها از بالا به پایین صورت بگیرد و نباید به صرف تدوین و ابلاغ آیین نامه ای آن را رها کرد.

وی اضافه کرد: باید پیگیری را یکی از راه های سنجش مدیران در نظر گرفت. اقدام دیگری که می توان در این راستا انجام داد فعال کردن مردم به عنوان ارزیابان دریافت خدمت از دولت الکترونیک است. مردم باید رفتار کارمندان، سازمان ها و مدیرانی که خدمت ارائه می دهند را ارزیابی نموده و گزارش دهند.

این کارشناس حوزه دولت الکترونیک، یکی از راه حلهای دیگر را برای توسعه دولت الکترونیک بازطراحی سیستم های الکترونیکی مطرح کرد و اضافه کرد: سیستم های کنونی را نمی توان الکترونیکی کرد و با سیستم کنونی جواب معکوس می گیریم. پس باید در بازطراحی سازمان ها اصلاح صورت بگیرد به عنوان مثال بارها به سازمان ها اعلام شده است که از متقاضیان نباید کپی کارت ملی و شناسنامه دریافت نمایند ولی کماکان این کار انجام می گردد بنابراین اگر در بازطراحی از سازمان ها بخواهیم که کارمند سازمان باید کپی بگیرد از این رو سازمان در ادامه کار، خود را موظف می نماید تا از وب سرویس ثبت احوال استفاده کند و کپی نگیرد.

این کارشناس اعتقاد دارد باید روی فرهنگ سازمانی و اجتماعی دولت الکترونیک به صورت جدی کار گردد از سوی دیگر باید برای تغییر رفتار سازمان ها از جامعه شناسان و علوم رفتاری در زمینه های مختلف مانند مدیریتی و... استفاده کرد.

وی در ادامه با بیان اینکه مردم از دولت الکترونیک ذهنیت منفی دارند، گفت: متأسفانه وقتی از دولت الکترونیک حرفی به میان می آید، مردم یک اتوماسیون اداری را به یاد می آورند. مردم درگیر اتوماسیون اداری شده و ذهنیت خوبی از این موضوع ندارند، چرا که بااینکه باید با اتوماسیون اداری کار آسان گردد ولی مردم را وادار به انجام کارهای اضافی نموده است. از سوی دیگر هنوز مردم مانند پرداخت قبوض به وسیله تلفن همراه و دیگر خدمات طعم شیرین انجام کارها را به وسیله دولت الکترونیک به طورکامل نچشیده اند. این درحالی است که اگر این طعم شیرین را بچشند دیگر نمی توان حقی را که به مردم داده ایم پس گرفت. بعد از تهیه زیرساخت ها در دولت الکترونیک، باید کاری کنیم که مردم مزه شیرین دولت الکترونیک را بچشند. نباید مردم از دولت الکترونیک خاطره بدی داشته باشند.

فیروزی گفت: یکی دیگر از موضوع های مهم دولت الکترونیک بحث معین شدن قوانین در زمینه تراکنش های الکترونیکی، احراز هویت، امضای دیجیتال و... است. باید برای همواره این موضوع را در حوزه فناوری اطلاعات حل کنیم چون اگر نتوانیم از زیرساخت هایی که فراهم شده است استفاده بهینه ببریم باید برای نگهداری زیرساخت های کنونی هزینه کنیم.

اجرای تفکر سیستم محور

امیر مهجوریان دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است سه عامل در توسعه نیافتگی دولت الکترونیک نقش پررنگ تری دارند. مهجوریان به ایران گفت: اول اینکه نظام راهبری و مدیریت فنی - اجرایی دولت الکترونیک، خود احتیاجمند بازمعماری است تا نحوه تفکیک وظایف راهبری، نظارت و اجرا شفاف گردد.

علت دوم توسعه نیافتن دولت الکترونیک این است که دستگاه های اجرایی به درستی از استانداردها پیروی نمی نمایند و در ذهن اغلب مدیران دولتی، تفکرغیرسیستمی و فردمحور حاکم است در حالی که باید تفکر سیستم محور که مبتنی بر چارچوب ها و استانداردهاست در دستگاه های اجرایی حاکم گردد.

وی عامل سوم را نیز تلاطم و نبود ثبات در سیاست ها و برنامه های دولت الکترونیک مطرح کرد و اضافه کرد: در این زمینه چندین بار اقدام به تهیه برنامه توسعه دولت الکترونیک شده که هر کدام نیمه کاره رها شده یا با تغییر مدیران به حاشیه رانده شده است.

این کارشناس دولت الکترونیک در ادامه گفت: از سوی دیگر برای تحقق برنامه های دولت الکترونیک احتیاج است نه تنها بلوغ مدیریتی و فناوری اطلاعات در دستگاه ها به سطح قابل قبولی رسیده باشد، بلکه باید شرایط محیطی مناسب مانند ثبات مالی، تعاملات بین المللی، فضای کسب وکار شفاف و رقابتی نیز شکل بگیرد. به همین دلیل می بینیم در کشورهای پیشرفته و اقتصادهای رقابتی و سرویس محور، برنامه های دولت الکترونیک اولویت بالاتری داشته و با موانع کمتری روبه رو می شوند.

مهجوریان در ادامه گفت: در دو دهه اخیر در زمینه مؤلفه های الکترونیکی ظرفیت سازی غیرمؤثر اجرا شده است، به طوری که بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری ها در راه اندازی مراکز داده و تجهیزات زیرساختی صرف شده و به آماده سازی سرویس ها، داده ها و سیستم های مرتبط توجه کافی نشده بنابراین سرویس و محتوای مطلوب در سطح مورد انتظار ارائه نشده است.

یک فرماندهی واحد

رضا کرمی دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است مشکل مهم، همانا نبود یک فرماندهی واحد در بدنه حاکمیت است، چرا که ماهیت دولت الکترونیک (یا حاکمیت الکترونیکی) به وحدت سیاستگذاری، برنامه ریزی و توسعه احتیاج دارد و در دولت های قبل ما شاهد این وحدت فرماندهی نبوده ایم.

کرمی به ایران گفت: بخشی از موانع توسعه دولت الکترونیک ناشی از مسائل عمومی نظام برنامه ریزی و مدیریت کشور مانند تداوم نیافتن برنامه ها، تغییرات مکرر متولیان و مسئولان، نداشتن چشم انداز یا بی اعتنایی به چشم انداز و در نتیجه تغییر مداوم اولویت ها، اهداف و سیاست هاست.

وی اضافه کرد: در مدت دو دهه گذشته در حوزه دولت الکترونیک چندین بار اسناد راهبردی مختلف تدوین و تصویب شده اما با تغییر هر دولت و گاهی حتی در یک دولت، مدیران و تصمیم گیران تغییر نموده و اسناد قبلی هم کنار گذاشته و سیاست های دیگری اتخاذ شده است به همین دلیل سیر توسعه دولت الکترونیک در کشور ما با افت وخیزهای زیادی روبه رو شده است.

وی معتقد است در این میان برخی موانع و کاستی های فنی نیز وجود دارد. به عبارتی در آماده کردن زیرساخت ها بیشتر به زیرساخت های سخت مانند شبکه های ارتباطی یا نظام پرداخت و... پرداخته شده است در حالی که از زیرساخت های نرم مانند نظام مدیریت و حاکمیت داده در سطح ملی یا مدیریت و راهبری معماری دولت الکترونیک تا حد زیادی غفلت شده است.

کرمی راه حل برون رفت از موانع را مشخص یک متولی فرابخشی برای سیاستگذاری، برنامه ریزی و توسعه دولت الکترونیک دانست و گفت: برای توسعه دولت الکترونیک نباید فرآیندهای آن با تغییر دولت ها و مدیریت ها تغییر کند باید فرآیندها استمرار یابند و اینکه باید تدوین و ابلاغ و نظارت بر اجرای یک معماری کلان دولت الکترونیک بویژه در حوزه داده ها را نیز در دستور کار قرار داد.

این کارشناس حوزه فاوا به بحث دشواری در تأمین تجهیزات و امکانات زیرساختی لازم برای کاربری فناوری اطلاعات به علت وجود تحریم ها نیز اشاره نمود و گفت: ادامه این فرایند می تواند به یکی دیگر از موانع توسعه دولت الکترونیک تبدیل گردد بنابراین باید مسئولان مربوطه در تهیه تجهیزات و امکانات سخت افزاری کوشش نمایند تا در آینده در این بخش هم دچار مشکل نشوند.