لایب نیتس به مسائل سیاسی چگونه می نگرد؟ - کیوسک خبری آشنا

فصل اول با عنوان میدان مسئله لایب نیتس به زمینه های اجتماعی و سیاسی می پردازد که لایب نیتس در بستر آن به تفکر می پردازد. در این فصل نویسنده به شرح زمینه های اجتماعی، سیاسی و علمی اندیشه لایب نیتس می پردازد و سعی می کند تقریری از شرایط سیاسی، اجتماعی و فکری عصری که لایب نیتس در آن می زیسته، به خواننده ارائه بدهد. غرض از این فصل البته فروکاستن فلسفه او به بافتی تاریخی نیست؛ بلکه نویسنده در اینجا به نمود مسئله وحدت نزد لایب نیتس -که به واسطه مفهوم دیفرانسیل تجلی یافته- پرداخته است. نویسنده در این فصل میخواهد این مسئله را نشان بدهد که پرداختن به مسئله وحدت نزد لایب نیتس نه یک کنجکاوی از سر تفنن یا یک مسئله صرفاً ریاضی بلکه مسئله ای با اضطرار عملی و سیاسی بوده است.

فصل دوم با عنوان سیر فکری لایب نیتس: از ابتدا تا ابداع حساب دیفرانسیل و انتگرال به مسائل مربوط به حساب دیفرانسیل و نقدهای لایب نیتس به دکارت و دیگر متفکران پیش از او می پردازد. این فصل که طولانی ترین فصل کتاب است، سیر فکری لایب نیتس را تاجایی که به ابداع حساب دیفرانسیل و انتگرال می رسد، دنبال می کند. در این جهت البته تبیینی منطقی -تاریخی از چگونگی شکل گیری مفاهیم مرتبط با حساب دیفرانسیل از دکارت تا لایب نیتس و اسپینوزا هم تقریر می گردد و مفاهیم فیزیکی مانند حرکت، نیرو و شتاب هم در بستر تاریخی زمانه لایب نیتس و ذیل تفکر نیوتنی مورد آنالیز قرار می گیرد. شکل گیری مفهوم بی نهایت و بعلاوه مفهوم حد هم در این فصل آنالیز می گردد. در سرانجام این فصل هم به نقدهای لایب نیتس بر دکارت برای این مفاهیم اشاره می گردد.

در فصل سوم هم با دنیا لایب نیتس آشنا می شویم. دنیای که با توجه یه زمینه های هستی شناسی و معرفت شناسی نزد لایب نیتس موجود است. در این فصل نویسنده سعی نموده است دنیا ذهنی و منطق لایب نیتس را با مفاهیمی همانند اندراج، بیان، نا هم امکانی و پیوستگی ترسیم کند.

در فصل چهارم کتاب به شرح مفهوم وحدت دیفرانسیل می پردازد؛ مفهومی که در ذیل مفاهیم فلسفی و ریاضیاتی ابداعی لایب نیتس شکل می گیرد. در فصل چهارم نویسنده تلاش نموده تا مفهوم وحدت دیفرانسیل را تبیین کند. در این فصل از مفاهیم دو فصل قبل بسیار استفاده می کند. در ادامه هم با این پرسش رو به رو می شویم که آیا می توان از این مفهوم ریاضی تعبیری اخلاقی را به دست داد؟ نویسنده در این فصل سعی می کند تغییرات اخلاقی را با مفاهیمی همانند کوناتوس و پیوستگی شرح دهد و از قبال آن مفاهیمی همانند آزادی را در بستر دیفرانسیل نزد لایب نیتس نشان دهد.

در فصل پنجم و آخر کتاب هم نویسنده به تفسیری سیاسی از منطق دیفرانسیل پرداخته و سعی نموده است از مفهوم وحدت دیفرانسیل لایب نیتس به نگاه لایب نیتس و امکان های آن در امر سیاسی بپردازد. اهتمام نویسنده بر آن است که در این زمینه هم به شرایط تفکر جاری در آن موقع نگاهی داشته باشد. او بعد از تقریر نظر هابز در دفاع از حکومت مطلقه و نظرات او در رد نگاه رادیکال های آن موقع، موضع لایب نیتس در نقد هابز را شرح داده و امکان های این نگاه را برای نوعی تبارشناسی و یا روان شناسی قدرت نمایانده است. در نهایت هم تلاش دارد با مثال هایی از شرایط سیاسی امروز و قرن اخیر ایران و دنیا، شرایط را با همان روانشناسی قدرت تبیین کند.

سیر کلی کتاب در ابتدا با تفصیل نسبتا خوبی از دیباچه شروع می گردد. در فصل یک و دو هم کتاب سعی می کند سیر مفاهیم را با حوصله بحث کند؛ به طوری که اگر کسی فیزیک یا ریاضیات هم نخوانده، بتواند مفاهیم فصل اول را متوجه بگردد.

در فصل دوم، این تفصیل و شرح کمتر شده و صرفاً سیر مفاهیم نشان داده می گردد. در فصل چهارم این تفصیل باز هم کمتر می گردد و حتی در شرح مفاهیم، نویسنده به ارجاع به داستان ها متوسل می گردد. در فصل آخر آنجا که با هابز سر و کار داریم و یا می خواهیم جواب های لایب نیتس به هابز را متوجه بشویم، مسئله ای نیست؛ اما به محض این که می خواهیم مفاهیم فصل های پیشین را طوری صورت بندی کنیم که سیر منطقی جواب ها به دست بدهد، سیر ارائه مطالب بسیار خلاصه با شرحات کم و تبیین ضعیف اتفاق می افتد.

در ادامه هم که می خواهیم راجع به امکان های پیش روی تفکر لایب نیتس صحبت کنیم، چنان مباحث مغشوش می گردد که نمی دانیم از کجا با لایب نیتس و تفکر او رو به رو هستیم؟ کجا با فروید و کجا با فوکو؟ چنان مباحث، مختصر و با کمترین شرح و مثال مطرح می شوند که عملاً خواننده در بین سیلی از مفاهیمی که به درستی مفصل بندی نشده اند، گیر می افتد. به شکلی که بعضی از صفحات کتاب را با 10 بار خواندن هم نمی گردد به طور کامل فهم کرد. نویسنده در سرانجام هم که می خواهد شرایط دولت ها و حکومت را با توجه به مفاهیم جعل شده شرح دهد، به صرف برچسب زدن اکتفا می کند؛ بدون این که نشان دهد این برچسب زدن اساساً چه منطقی دارد.

در مجموع، کتاب بسیار مفید است؛ اما اولاً به علت سنگینی مفاهیم، سخت خوان است و ضمناً بسیار مختصر. جا داشت این مفاهیم و این شرحات کتاب مفصل تر گردد؛ به طوری که شاید حجم کتاب تا دو برابر برای شرحات افزایش پیدا می کرد.

این اثر در 184 صفحه رقعی و با شمارگان 1100 از سوی نشر نی انتشار یافته است.